Sosyal Medya veya İnternet Üzerinden Hakaret Suçu

---

Sosyal Medya / İnternet Üzerinden Hakaret Suçu Nedir?

Hakaret suçunun hukuki konusu; kişinin toplum içindeki onuru, saygınlığı ve şerefidir. Hakaret, kişinin toplum içindeki saygınlığına zarar verebileceği gibi kendi öz saygısına karşıda yönelebilmektedir. Hakaret suçu TCK.m.125’de genel itibariyle düzenlenmiştir. TCK.m.125/2’de ise “Sesli, Yazılı veya Görüntülü Bir İleti İle” yani sosyal medya veya internet üzerinden işlenen hakaret suçu hüküm altına alınmıştır. Hakaret suçu; SMS, Whatsapp, İnstagram, Twitter, Facebook, Telegram, YouTube vb. sosyal medyalar üzerinden işlenmiş olması halinde bu eylem Türk Ceza Kanunu Madde 125’e göre cezalandırılacaktır.

Hakaret suçu, sırf hareket suçudur. Hareketin yapılması ile suç gerçekleşmiş olur. Başka bir deyişle, mağdurun ona yönelen hareketten dolayı toplumdaki itibar ve saygınlığının zarar görmesi veya öz saygınlığını kaybetmiş olması gerekmez.

---

Sosyal Medyadan Hakaret Suçu Nasıl İşlenir?

Sosyal medyadan hakaret suçu iki şekilde işlenebilir.

• Onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte “somut bir fiil veya olgu isnat” ederek; örneğin, bir kişiye yönelik olarak söylenmiş veya yazılmış olan “dün sen Ali’nin saatini çaldın” demek hakaret suçunu oluşturur.
• “Sövmek suretiyle” bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırarak; örneğin, birinde doğrudan “hırsız” denilmesi veya yazılması hakaret suçunu oluşturur.

Sosyal medyadan hakaret suçu uygulamada en çok; İnstagram ve Whatsapp üzerinden gönderilen mesajlar yolu ile, Twitter üzerinden de genellikle şahsa yönelik tweet atmak veya o şahıs tarafından atılmış tweete yorum ya da alıntı yaparak yazılan ifadelerle oluşmaktadır.

• “salak” , “fahişe”, “aq”, “amk”, “hayvan”, “pislik”, “sahtekar”, “hırsız” vb. söylemlerde bulunulması hakaret suçunu oluşturacaktır. Ancak hakaret oluşturan söylemler bunlar ile sınırlı değildir ve tek tek sayılması olanaksızdır. Bu bakımdan sosyal medya üzerinden sergilenen davranış veya mesaj kişinin “şeref, onur ve saygınlığına” zarar verici nitelikte ise hakaret suçu oluşacaktır.
• Bir kişi ile daha önceden Whatsapp mesaj veya İnstagram, Twitter gibi sosyal medyaların DM’i üzerinden konuşmuş olup olmamanız önemli değildir. Bir kişinin size ilk mesajı dahi hakaret içerikli ise suç oluşacaktır.

Buradaki dikkat edilmesi gereken bir durum ise söz konusu cümlenin doğrudan mağdura yönelik olarak söylenmiş olmasıdır. Bir kişi doğrudan bir kişiye yönelik olarak “sen salaksın” demesi o kişiye yönelik olarak hakaret suçunu oluşturacaktır. Ancak konuşmanın tarafı olmayan bir üçüncü kişi için “o çok salak” denmesi, o üçüncü kişi için hakaret suçunu oluşturmayacaktır, çünkü gıyapta hakaret suçunun işlenebilmesi için en az üç kişiyle ihtilatı gerekir.

---

Hakaret Suçu Oluşturmayan Söylem ve Kelimeler Nelerdir?

Ağır eleştiri veya eleştiri niteliğindeki söylem ve kelimeler hakaret suçunu oluşturmaz.

• “Terbiyesizlik yapma, terbiyesiz” : Kişiye yönelik olarak ağır eleştiri niteliğinde kaldığı, kaba hitap tarzındaki “terbiyesizlik yapma, terbiyesiz” sözünün, mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 4.CD, 2020/18883 E.  ,  2020/18874 K.)
• “Sen şizofren hastasısın” : Şeklindeki sözlerin, kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 4.CD,  2021/39926 E.  ,  2022/7057 K.)
• “Sen bu işi bırak, domat sat” : Şeklindeki sözler, rahatsız edici ve ağır eleştiri niteliğinde sözler ise de, mahkeme heyetinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadı içermemesi ve sövme fiilini de oluşturmaması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2014/754 E.  ,  2017/324 K.)
• “Seni hakem yapanı” : Şeklindeki sözlerinin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, ağır eleştiri niteliğinde olduğu nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 4.CD, 2020/13180 E.  ,  2021/5762 K.)

Nezaket dışı ve kaba söz niteliğindeki söylem ve kelimeler hakaret suçunu oluşturmaz.

• “Ahlaksız sensin” : Şeklindeki sözlerin, nezaket dışı ve kaba söz niteliğinde olup hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 18.CD,  2016/1375 E.  ,  2018/2464 K.)
• “Lan” : Böyle arama mı olur lan, şeklindeki sözlerin müştekilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, nezaket dışı ve kaba söz niteliğinde olması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 18.CD, 2019/9734 E.  ,  2020/5169 K.)
• “Edepsiz, terbiyesiz, faşist” : Şeklindeki kaba ifade niteliğindeki sözlerinin, müştekinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 18.CD, 2019/10145 E.  ,  2020/8074 K.)
• “Adam mı oldunuz lan” : Şeklindeki kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin, muhatapların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 18.CD, 2019/9697 E.  ,  2020/5688 K.)
• “Senin gibi yalakalar yarın da başkalarını sever, sen yalakasın” : Şeklindeki kullanılan ifadeler nezaket dışı, kaba, rahatsız edici ve ağır eleştiri niteliğinde ise de bu ifadelerin katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadı içermemesi ve sövme fiilini de oluşturmaması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2020/428 E.  ,  2022/199 K.)
• “Pis olan sensin” : Şeklindeki sözlerin, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 4. CD, 2020/12282 E.  ,  2021/7983 K.)

Beddua niteliğindeki söylem ve kelimeler hakaret suçunu oluşturmaz.

• “Allah senin belanı versin” : Şeklindeki beddua niteliğinde olan sözlerinin, müşteki ve katılanların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 18.CD, 2019/23504 E.  ,  2020/6679 K.)
• “Allah çoluğunuzdan çocuğunuzdan çıkartsın” : Şeklindeki sözlerinin muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı ve beddua niteliğinde  nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 18.CD, 2016/12319 E.  ,  2018/11613 K.)
• “Gözün kör olsun” : Şeklindeki beddua ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçu oluşmamıştır. (Yargıtay 18.CD, 2015/41130 E.  ,  2017/11725 K.)

---

Sosyal Medya Hakaret Suçunun Mağduru Kimdir?

Hakaret suçunun işlenmesinde mağdurun ismi açıkça belirtilmemiş veya isnat üstü kapalı geçiştirilmiş olsa bile, eğer niteliğinde ve mağdurun şahsına yönelik
bulunduğunda duraksanmayacak bir durum varsa, hem ismi belirtilmiş ve hem de hakaret açıklanmış sayılır. Örneğin, bir kişi karşılıklı bir yazışma sırasında “salaksın” diye mesaj atmış ise bu hakaretin yazışmanın karşısındaki kişiye yöneltildiği konusunda duraksama bulunmamaktadır ve yöneltilen kişi mağdur konumundadır.

---

Sosyal Medya veya İnternet Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası Nedir?

Sosyal medya veya internet üzerinden işlenen hakaret suçu TCK.m.125/2’de düzenlenmiş, TCK.m.125/2 dalaleti ile verilecek olan ceza TCK.m.125/1’de “üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası” belirlenmiştir.

TCK.m.125/3’de sayılan hallerin varlığı halinde verilecek cezanın alt sınırı 1 yıldan az olamayacak düzenlemesi yer almaktadır, bu durumda verilecek ceza 1 ile 2 yıl arasındadır. Bu haller:

• Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
• Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
• Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle işlenmesi halinde.

Hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde cezanın altıda bir oranında arttırılacağı düzenlemesi TCK.m.125/4’de düzenlenmiştir. Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunda uygulama alanı bulabilmektedir.

---

TCK.m.129’da Düzenlenen Özel Tahrik Düzenlemesi Nedir?

• Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
  • Mağdur kendi haksız hareketleriyle hakarete neden olmuş ise, haksız hareketinin ağırlığını göz önüne almak suretiyle hâkim, failin cezasını azaltabileceği gibi gerektiğinde tümüyle kaldırabilecektir.
• Bu suçun, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde, kişiye ceza verilmez.
  • Kişi kendisine karşı işlenen kasten yaralama suçuna tepki olarak işlediği hakaret suçu dolayısıyla cezalandırılamayacaktır.
• Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
  • Karşılıklı hakaret hâllerinde hâkim, hangisinin neden olduğunu göz önünde bulundurarak taraflardan her ikisi veya birisi hakkında verilecek cezada indirim yapabileceği gibi, ceza vermekten tamamen sarfınazar da edilebilir.
  • Doktrinde bir görüşe göre, ilk ve ikinci hareket arasında “zaman ve yer” bakımından bir bağıntı olması gerekmez; aranması gereken bu hareketlerin arasında psikolojik bir bağın olmasıdır.
    • “…Sanığın katılanın kendisine yönelik ‘anlamıyor gerizekalı’ şeklinde sözü üzerine atılı sözleri söylediğine ilişkin savunması, iddiayı teyit eden özel güvenlik görevlisi tanığın barışmalar üzerine doktor odasına gittiğine ilişkin açıklamalarına göre olay başlangıcının tanık tarafından duyulmadığı ve savunmayı teyit eden tanığın anlatımları, katılanla ilgili ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karardaki açıklamalar ile hakaret suçunun işlendiği doktor muayene odasına ilişkin görüntü bulunmayan CD’nin ses kaydı içermemesine göre, sanığın üzerine atılı hakaret suçuna konu sözleri sarfettiği ancak aksi kanıtlanamayan savunmaya itibarla “şüpheden sanık yararlanır” ilkesi de gözetilerek ilk hakaretin katılandan geldiğinin kabulü ile sanık hakkında ceza verilmesine yer olmadığına…” (Ankara Bölge Adliyesi 6.CD, E. 2019/1881, K. 2020/1959)

TCK m. 129’un uygulandığı durumlarda, TCK m. 29 hükmünün uygulanması yoluna gidilemez. “… ve anılan Kanun’un 29. maddesinde yer alan “Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine on sekiz yıldan yirmi dört yıla ve müebbet hapis cezası yerine on iki yıldan on sekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hâllerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.” şeklindeki düzenlemeler nazara alındığında, somut olayda, hakaret suçundan mahkum edilen sanığın, eylemini haksız tahrik altında işlediğinin kabulüyle, 5237 Sayılı Kanun’un 29/1. maddesi uyarınca cezasından 1/4 oranında indirim yapıldığı ve sanığın neticeten 1.100,00 Türk lirası adli para cezasıyla cezalandırıldığı, ancak yapılan haksız tahrik uygulamasında, hakaret suçuna ilişkin özel hüküm olan ve daha lehe düzenlemeler içeren 5237 Sayılı Kanun’un 129. maddesinin uygulanması gerektiği gözetilmeden, aynı Kanun’un genel tahrik hükümlerine dair 29. maddesi uygulanmak suretiyle yazılı şekilde karar verilmesinde, isabet görülmemiştir.” (Yargıtay 18.CD, E. 2020/422, K. 2020/7387)

TCK.m.129’a İlişkin Örnek Yargıtay Kararları

“Sanığın eşinin hasta olması, doktor tarafından yazılan 10 adet iğneden 6 adedinin yapıldığı 7. iğneyi yaptırmak için gittiklerinde katılanın reçeteyi sorduğu, yanlarında olmaması sonrasında deftere bakma ya da doktora danışma yoluyla vatandaşın işini görmesi gereken katılanın bunu yapmayarak ‘Beni ilgilendirmez reçetenizi verin yoksa yapmam.’ diyerek tartışmayı başlattığı, eşinin hastalığı ve iğnenin basit bir inceleme ile vurulması mümkün iken bunu yapmayan katılanın haksız davranışı ile çıkan tartışma sonrasında sanığın eylemin gerçekleştiği anlaşıldığı halde TCK’nın 129. maddesinin uygulanması gerekirken uygulanmadan hüküm kurulması doğru olmamıştır.” (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E. 2019/18-371, K. 2020/422)

“… Sanığın aşamalarda “ben olay günü elimde çekiçle inşaatta tadilat yapıyordum, müştekinin eşimle bağırarak konuştuğunu bu molozları eşine söyle atmayacaksınız şeklinde sözler söylediğini duymam üzerine yanlarına koşarak gittim, elimdeki çekici çalıştığım yere bırakarak yanlarına gittim, daha önce eşime darp uyguladıkları için hemen koşarak gittim, eşimi oradan uzaklaştırdım telefon ile polisi aradım kesinlikle ben ve eşim küfür etmedik, çekiçle üzerine yürümedim, daha önce aramızda husumet olduğundan şikayetçi olmuş” şeklindeki savunması karşısında, olayın çıkış nedeni ve gelişmesi değerlendirilerek sonucuna göre TCK’nın 129. maddesinde düzenlenen haksız tahrik hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağının tartışılmaması … bozmayı gerektirir.” (Yargıtay 18.CD, E. 2019/10072, K. 2020/4564)

“…Sanığın ‘gerizekalı’ şeklindeki hakaret sözünü çocuğunun damar yolunun bulunamamasından duyduğu öfke ve üzüntü ile mağdurun haksız fiiline tepki olarak
söylediği değerlendirilmekle TCK’nın 129/1 ve CMK’nın 223/4-d maddeleri gereğince sanık hakkında ceza verilmesine yer olmadığına…” (Ankara Bölge Adliyesi 6.CD, E.2019/3378, K. 2021/553)

---

Hakaret Suçunda; Şikayet Süresi, Zamanaşımı ve Uzlaştırma var mı?

Sosyal medya ve internet üzerinden işlenen hakaret suçunun temel şekli şikayete bağlı suçlar arasında yer almaktadır. Buna bağlı olarak şikayet süresi 6 aydır. İlgili süre, hakaret eden failin ve hakaret fiilinin öğrenildiği andan itibaren başlamaktadır. Şikayet süresinin kaçırılması halinde işlenen suçtan dolayı ceza verilmesi mümkün olmayacaktır. TCK.m.125/3’teki nitelikli hakaret suçunun vuku bulması, hakaretin kamu görevlisine görevinden dolayı yapılmış olması halinde şikayet ve şikayet süresi söz konusu değildir. Soruşturma resen açılmaktadır.

Sosyal medya ve internet üzerinden işlenen hakaret suçunun dava zamanaşımı TCK.m.66/1-e’ye göre 8 yıldır.

Sosyal medya ve internet üzerinden işlenen hakaret suçuna ilişkin soruşturma açılması halinde uzlaştırma prosedürü uygulanacaktır. Ancak bu suçun kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi halinde uzlaştırma prosedürü uygulanmayacaktır. Taraflar arasında uzlaşmanın sağlanamaması halinde soruşturma ve yargılamaya devam edilecektir.

Sosyal medya ve internet üzerinden işlenen hakaret suçuna ilişkin yargılama Asliye Ceza Mahkemesinde yapılmaktadır.

---

Sosyal Medya Hakaret Suçuna İlişkin Diğer Hususlar

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Mümkün müdür?

Sosyal medyadan veya internet üzerinden işlenen hakaret suçuna ilişkin yürütülen yargılamada mahkeme tarafından, HAGB’nın şartlarının mevcut olması halinde HAGB kararı verilebilmektedir.

Cezanın Adli Para Cezasına Çevrilmesi Mümkün müdür?

Verilen hapis cezasının 1 yıllık süreden az olması halinde, verilmiş olan kısa süreli hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.

Hapis Cezasının Ertelenmesi Mümkün müdür?

Verilen hapis cezasının süresi 2 yıldan az olması ve diğer şartlarında varlığı halinde hapis cezasının ertelenmesi sosyal medya veya internet üzerinden işlenen hakaret suçuna ilişkinde uygulanabilmektedir.

---

Sosyal Medya Hakaret Suçunun İspatı Nasıl Yapılır?

Sosyal medya veya internet üzerinden yapılan hakaret suçuna ilişkin en önemli husus, suça sebep veren fiilin delillendirilmesidir. Bu yüzden bu konu da uzman bir avukat ile çalışmak yerinde olacaktır. Bu konu da tarafımıza ulaşabilirsiniz. E-tespit sistemi üzerinden delil oluşturulacaktır.

---

Sosyal Medya Hakaret Suçunda Takipsizlik Kararı Verilebilir mi?

Soruşturma makamı tarafından IP tespiti yapılamadığı, sosyal medya şirketlerinin delil araştırmasına ilişkin istinabe taleplerine cevap vermemesi veya kişinin açık kaynak araştırması ile de tespit edilemediği durumlarda, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar vermekte ise de bu yönde verilmiş olana kararlar hatalıdır. Savcılık makamı bu durumda takipsizlik kararı vermek yerine daimi arama kararı alarak dava zamanaşımı süresince soruşturmaya devam etmek zorundadır.

Bu yönde verilmiş bir kovuşturmaya yer olmadığına dair karar var ise, kişi kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine itiraz edebilir.

“(…) Her ne kadar …’nin hakaret suçlarına ilişkin istinabe taleplerine yanıt vermediğinden … adresinin ve şüphelinin tespit edilemediği gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmiş ise de, CMK’nın 172/1. maddesindeki, kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinin somut olayda mevcut olmadığı, dolayısıyla şüpheli veya şüphelilerin tespitine yönelik olarak gerekli tüm soruşturma işlemleri yapıldıktan sonra, şüpheli veya şüphelilerin tespiti halinde iddianame düzenlenmesi, şüpheli veya şüpheliler tespit edilemediği takdirde ise dava zamanaşımı süresince soruşturmaya devam edilmesi gerektiği anlaşılmakla, (…)” (Yargıtay 4. CD, E. 2021/30171, K.2021/24825, T. 19.10.2021)

---

Sosyal Medya Hakaret Suçu Sebebi İle Tazminat Davası Açabilir miyim?

Hakaret suçunda kişinin; kişilik haklarına karşı bil saldırı gerçekleştiğinden dolayı, meydana çıkan zararın giderilmesi için manevi tazminat davası açılmaktadır. Buna ilişkin olarak oluşturduğumuz “Sosyal Medya Hakaret Suçundan Kaynaklı Manevi Tazminat Davası” yazımızı okuyabilirsiniz.